مقبره شیخ نوایی و مقبره آل یعقوب

مقبره شیخ نوایی

آرامگاه منور حضرت آخوند نوائی در جنوب غربی شهر خوی با دو مناره کاشی‎کاری شده و طاق و گنبدی طلایی رنگ و نمای منظری کاشی‎کاری در ابتدای بلوار شیخ نوائی قرار دارد.

این بقعه با یک ضریح بسیار زیبا و قلم کاری شده با نقش آیات الهی و گل و بوته که در اطراف این تربت مقدس قبور متبرکه علماء و برزگان شهرستان خوی آرام گرفته اند و این بنا با مساحتی 2000 متر و مربع با امکاناتی شامل مسجد، حسینه، زائرسرا، آشپزخانه، وضوخانه و سرویس بهداشتی زنانه و مردانه و سایر امکانات رفاهی را دارا می باشد و تقریباً اکثر مراسمات مذهبی و فرهنگی در سطح شهرستان بنا به موقعیتی که دارد در این مکان برگزار می گردد و به عنوان یکی از قطب های فرهنگی و گردشگری مذهبی خوی محسوب میشود و عزاداری و اجتماع با شکوه اربعین حسینی که همه ساله در میدان شیخ نوائی با انعکاس ملی برگزار می گردد، از برکات این آستان مقدس می باشد.

مرحوم حاج ملا زین العابدین نوائی معروف شیخ نوائی در سال 1179 ه.ق برابر 1144 ه.ش در روستای نوایی از توابع شهرستان خوی مقارن با حکومت کریم خان زند در ایران و حاکمیت احمد خان دنبلی در خوی چشم به جهان گشود. آخوند نوایی تحصیل علم و دانش را همراه باسیر و سلوک معنوی و تهذیب نفس در زادگاهش آغاز و پس از آن راهی حوزه علمیه اصفهان گردید و در محضر استادان و بزرگان آن شهر به شاگردی نشست و بعد از تحصیل معارف الهی و فقه آل محمد(ص) به زادگاه خویش مراجعت و مشغول تربیت نفوس مستعده گردید و پس عمری تلاش در راه کمال و معارف اهل بیت در 17ربیع الاول 1259ه.ق در سن هشتاد سالگی مقارن با حکومت محمد شاه قاجار به رحمت ابدی پیوست.

پیکر پاک وی با تجلیل و احترام مردم و علمای خوی تشییع و در قبرستان شهانق مشهور به ((قبرستان قوچلو)) سپرده شد. لازم به توضیح است که قبرستان قوچلوی شهانق در آن زمانها یکی از بزرگترین قبرستان های شهر خوی محسوب می شد که کمی بالاتر از هنرستان شهید رجایی شروع و دبیرستان صدیقه کبری و دبستان 9دی و هلال احمر را در بر میگیرد تا مرقد مطهر شیخ نوایی ادامه داشت که قبور بسیاری از علماء و صلحا به همراه 50 شهید ژاندارمری (مربوط به وقایع سالهای 1300 شهرستان خوی که در دفاع از این شهرستان به شهادت نائل شده اند در این قبرستان دفن شده اند) و بقعه حاج شیخ مهدی عرب که از زهاد زمان بود در جریان توسعه شهری در زمان رژیم پهلوی تخریب و اثری از آنان باقی نماند.

مردم شهرستان خوی کرامات زیادی در حال حیات و ممات مرحوم شیخ نوایی دیده و نقل کرده اند که معروفترن آنها، مراسم تشییع جنازه آن مرحوم می‎باشد بطوریکه نقل می کنند مرحوم وصیت میکند که همه اهالی شهر، کوچک و بزرگ در مراسم تشییع جنازه اش شرکت و این مراسم از بازار صورت گیرد و چنین هم میشود، در حدود بیست هزار نفر در تشییع جنازه آن مرحوم شرکت می کنند در حال مشغول دفن مرحوم زلزله هولناکی در شهر صورت می گیرد که شهر را با خاک یکسان می کند و کسانی که در شهر مانده بودند کشته و یا زخمی می شوند. این واقعه جانگداز در تاریخ 17ربیع الاول 1259ه.ق مصادف 28 فروردین 1221ه.ش بوده است.

علت اشتهار مزار شیخ نوایی به نقل از سید محسن هدایت خویی از مرحوم حاج ملاعلی روضه خان با این مضمون چنین نقل می کند: یک نفر از اهالی ماکو هنگام عبور از نزدیک این قبرستان چندین بار با صدای حزن انگیزی این بیت شعر از یکی قبور شنیده می شود.

” دادی به حسن آب و ندادی به حسین از دادن و از ندادنت داد فلک ”

این قضیه را به مردم شهر بازگو می کند و بعد از آن مردم دسته دسته به زیارت قبر این بزرگوار می آمدند. بعد ظهور این کرامت گنبدی بالای مزارش احداث نمودند و سنگ قبری که در آن مشخصات و تاریخ وفات و تولد در آن کنده کاری شده نصب کردند. سپس به همت عالم فرزانه مرحوم حاج شیخ جابر فاضلی مجددا تجدید بنا می گردد و با گذشت زمان و توجه هر چه بیشتر مردم به آن مزار مبارک، عالم طراز اول شهر، مرحوم حاج شیخ جلیل هنرور به کمک هیات امنا و اهالی شهرستان خوی بنای با شکوهی به بنای قبلی احداث می کنند و در سال 1372این بنا مورد بهره برداری قرار می گیرد.

مقبره آل یعقوب

این مقبره در خیابان طالقانی روبروی ضلع غربی بازار قدیمی خوی و در داخل باقت قدیمی شهر قرار دارد این بنا دارای سه در ورودی یکی از داخل کوچه‌ای که مقبره در آن واقع است و دو تای دیگر مشرف به خیابان طالقانی می‌باشد و مناره رفیعی است از آجر و یک گنبد کوتاه با روپوش فلونی.

این مقبره شبستانی دارد که پنجره‌های آن مشرف به حیاط مقبره است و در کنار آن اتاقی است و در کنار آن اتاقی است که سقف آن دارای گنبدی می‌باشد که در زیر گنبد ضریح وجود دارد و محوطه آن آیینه کاری شده که فعلاً این آینه‌ها کدر شده‌اند و زیبایی آن به چشم نمی‌خورد.

دیوارهای اتاق اصلی در قسمت زیرین با کاشی‌های رنگارنگ پوشیده شده و در پیشانی پنجره‌ای شرف به خیابان دارد و در حیاط کتیبه‌هایی از آیات قرآن و نقوش شیر و خورشید با کاشی‌های الوان جلب توجه می‌کند، یک اتاق دیگری نیز در ضلع جنوبی وجود دارد که در آن فرزندان و اقوام آل یعقوب مدفون شده‌اند.

در داخل مقبره سنگی بر دیوار وجود دارد که مردم بنا به اعتقاداتی که دارند نیت می‌کنند و مهر به آن می‌چسبانند، اگر مهر به سنگ چسبید حاجت آنها برآورده می‌شود.